Rolnik albo domownik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, który chce nadal podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników, musi złożyć w KRUS zaświadczenie właściwego naczelnika urzędu skarbowego o nieprzekroczeniu granicznego progu podatkowego za poprzedni rok podatkowy, o którym mowa w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników. Jeśli nie zrobi tego do 31 maja jego ubezpieczenie społeczne w KRUS ustanie. Termin do złożenia zaświadczenia może jednak zostać przywrócony.
System ubezpieczenia społecznego rolników ma na celu zapewnienie tego ubezpieczenia określonej grupie społecznej, dla której praca w gospodarstwie rolnym stanowi podstawowe źródło utrzymania. Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności, jeżeli spełnia określone w ustawie warunki.
Rolnik albo domownik, który prowadząc działalność gospodarczą, jest i chce być nadal objęty ubezpieczeniem społecznym rolników, musi do dnia 31 maja każdego roku złożyć zaświadczenie do właściwego naczelnika urzędu skarbowego o nieprzekroczeniu granicznego progu podatkowego za poprzedni rok podatkowy, o którym mowa w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników. Niezłożenie zaświadczenia skutkuje wydaniem decyzji o ustaniu ubezpieczenia w KRUS. Termin do złożenia zaświadczenia może jednak zostać przywrócony.
Przywrócone terminu na wniosek zainteresowanego rolnika lub domownika może nastąpić, jeżeli ten rolnik lub domownik udowodni, że niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych.
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników nie definiuje pojęcia „zdarzenie losowe”. Brak definicji oznacza konieczność badania każdej takiej sprawy indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności mogących mieć wpływ na jej wynik.
W orzecznictwie sądów apelacyjnych, a przede wszystkim Sądu Najwyższego utrwalone zostało stanowisko, że zdarzenie losowe, to zdarzenie nieprzewidywalne, niemożliwe do uniknięcia nawet przy zachowaniu należytej staranności, mające charakter obiektywnego i zewnętrznego w stosunku do rolnika.
Przyjmuje się też, że choroba rolnika lub członków rodziny, która wymaga z jego strony znacznego zaangażowania przy sprawowaniu opieki, może stanowić podstawę wniosku o przywrócenie terminu. Przyczyna ta jednak musi być tego rodzaju, że uniemożliwia dokonanie czynności w znaczeniu obiektywnym.
Trzeba pamiętać, ze to rolnik (domownik) musi udowodnić, a nie uprawdopodobnić wskazane okoliczności. Kontradyktoryjne reguły procesu cywilnego, właściwe również przy rozpoznawaniu spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych zmuszają rolnika (domownika) do przejęcia inicjatywy dowodowej.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 15 kwietnia 2014 r. (sygn. akt III AUa 1489/13)