Rekompensatę definiuje się jako odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla osób, które nie mają ustalonego decyzją prawomocną prawa do emerytury pomostowej. Praca przy wypieku pieczywa jest pracą w szczególnych warunkach. (Wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 26 września 2024 r., sygn. akt IV U 197/24).
Ubezpieczony w okresie od listopada 1982 r. do końca lipca 1998 r., pracował w Toruniu w piekarni jako piekarz piecowy, zajmując się obsługą i czyszczeniem pieca, regulacją temperatury, załadunkiem węgla, jak też wkładaniem i wyjmowaniem pieczywa z pieca. Ubezpieczony przed umieszczeniem pieczywa w piecu smarował je i kroił na wierzchu. Na hali było bardzo gorąco, szczególnie przy piecu, panowało także duże zapylenie od przesypywania i mieszania mąki. Praca była często wykonywana w nadgodzinach. Od 1 sierpnia 1998 r. do 31 marca 2009 r. ubezpieczony pracował w innym przedsiębiorstwie na stanowisku piekarz piecowy. Obsługiwał piec węglowy - wkładał pieczywo do pieca i je wyjmował, podkładał do pieca, dostarczał węgiel do pieca. Piec był trzykomorowy, przerzucało się pieczywo z jednej komory do drugiej w trakcie pieczenia.
Ubezpieczony złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu wniosek o przyznanie rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach. Organ rentowy odmówił Ubezpieczonemu prawa do rekompensaty wyłącznie z uwagi na niewykazanie posiadania przez niego na dzień 1 stycznia 2009 r. wymaganego 15-letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, natomiast pozostałe przesłanki zostały przez niego zachowane. Powyższą decyzję zaskarżył pełnomocnik Ubezpieczonego.
Wyrokiem z dnia 26 września 2024 r. Sąd Okręgowy w Toruniu zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał Ubezpieczonemu prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych od 1 stycznia 2024 roku.
Od 1 stycznia 2024 r. rekompensatę definiuje się jako odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla osób, które nie mają ustalonego decyzją prawomocną prawa do emerytury pomostowej. Rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat przypadającym w okresie do 31 grudnia 2008 r.
Praca w szczególnych warunkach, uprawniająca do wcześniejszej emerytury, to tylko praca wymieniona w rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.
W wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w dziale X ,,W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym” pod poz. 11 wymienione zostały prace przy wypieku pieczywa.
Sąd Okręgowy w Toruniu wskazał, że „prace przy wypieku pieczywa” obejmują zarówno czynności służące przygotowaniu do wypieku (np. pobranie mąki, formowanie ciasta) oraz czynności podejmowane na etapie wypieku pieczywa (np. wkładanie i wyjmowanie ciasta z pieca), chodzi zatem o wszystkie czynności składające się na proces technologiczny wypieku pieczywa. Opis obowiązków zawodowych piekarza zawartych w Międzynarodowej Karcie Charakterystyki Zagrożeń Zawodowych wskazuje, iż praca piekarza w procesie technologicznym wypieku pieczywa nie ogranicza się tylko do wykonywania czynności polegających na umieszczeniu przygotowanego ciasta w piecu i wyłożeniu upieczonego produktu z pieca.
W ocenie Sądu Okręgowego w Toruniu właściwe było zakwalifikowanie pracy ubezpieczonego w spornym okresie według wykazu A działu X poz. 11 Rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.), ponieważ wykonywał on stale i w pełnym wymiarze pracę przy wypieku pieczywa. (Wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 26 września 2024 r., sygn. akt IV U 197/24).