„Stan zawieszenia” odbiera skarżącemu w istocie na czas nieokreślony konstytucyjnie gwarantowane prawo do sądu – uznał Sąd Apelacyjny w Warszawie i uchylił Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie o zawieszeniu postępowania w sprawie z uwagi na zadane pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie XIII 1 U 326/18. (sygn. akt III AUz 945/19).
Postanowieniem z dnia 5 września 2019 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art. art. 177 § 1 pkt 31 k.p.c. Powyższe Postanowienie zostało zaskarżone i skarżący zarzucił naruszenie przepisu postępowania, mającego wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 177 § 1 pkt 31 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie i zawieszenie postępowania, w sytuacji gdy nie zachodzą do tego podstawy, ponieważ Sąd Okręgowy w Warszawie w tej sprawie nie wyraził wątpliwości co do zgodności z Konstytucją RP aktu prawnego będącego podstawą wydania zaskarżonych decyzji i nie zwrócił się z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego, a ponadto sąd orzekający może rozstrzygnąć sprawę bez oczekiwania na Wyrok Trybunału Konstytucyjnego, zwłaszcza w obecnej sytuacji prawno– politycznej Polski. W uzasadnieniu zażalenia skarżący wskazał na konieczność uwzględnienia w powyższym zakresie również zasady celowości zawieszenia postępowania, zwłaszcza z uwagi na jego fakultatywny i wyjątkowy charakter, aktualną dysfunkcję w działaniu Trybunału Konstytucyjnego oraz negatywne skutki w sferze materialnej i zdrowotnej wynikające ze zwłoki w rozpoznaniu sprawy, a także oczywistą niezgodność nowelizacji z przepisami Konstytucji RP i konieczność uwzględnienia przez sąd powszechny wiążącego Polskę prawa międzynarodowego.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego zażalenie zasługiwało na uwzględnienie.
Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że mimo znacznego upływu czasu (dwa lata) od skierowania przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygn. akt XIII 1 U 326/18 pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego – brak jest publicznej informacji, że w przedmiotowej sprawie, której nadano sygn. akt P 4/18, został wyznaczony termin rozprawy lub podjęte zostały inne czynności, pozwalające uznać, że sprawa zostanie załatwiona w niedługim czasie, w przewidzianym trybie.
Sąd Apelacyjny w Warszawie wskazał, że zgodnie z art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284) każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą. Należy podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka rozsądna długość trwania postępowania musi być oceniona w świetle szczególnych okoliczności sprawy i z uwzględnieniem kryteriów ustalonych w orzecznictwie Trybunału, w szczególności stopnia skomplikowania sprawy, postępowania skarżącego i właściwych władz oraz wagi postępowania dla skarżącego. Art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności nakłada na umawiające się państwa obowiązek zorganizowania ich systemów sądowych w taki sposób, aby sądy mogły spełnić wszystkie wymogi, w tym obowiązek rozpatrywania spraw w rozsądnym terminie. Biorąc powyższe pod uwagę, w ocenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie, należy uwzględnić okoliczność, że „stan zawieszenia” odbiera skarżącemu w istocie na czas nieokreślony konstytucyjnie gwarantowane prawo do sądu. Odwołujący się, znajdujący się w trudnej sytuacji życiowej, ma prawo oczekiwać od Państwa zapewnienia mu jak najszybszego rozpoznania jego sprawy przez Sąd, sprawy dla niego istotnej życiowo- o wysokość świadczenia emerytalnego. Należy w tym miejscu zauważyć, że sprawa o sygn. P4/18 może oczekiwać w Trybunale Konstytucyjnym na rozpoznanie przez kolejne lata, co dla skarżącego może oznaczać – biorąc pod uwagę dwuinstancyjność postępowania przez sądem powszechnym oraz ograniczoną właściwość miejscową sądu w tego rodzaju sprawach określoną normą art. 461 § 21 k.p.c. – że nie doczeka się prawomocnego rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy w obiektywnie rozsądnym terminie, zwłaszcza w sytuacji dalszego utrzymania zawieszenia postępowania. Sąd Apelacyjny w Warszawie zwrócił uwagę także na to, że w ramach sądowego stosowania prawa na sądzie spoczywa obowiązek dokonania wykładni w zgodzie z Konstytucją (art. 8 ust. 2 Konstytucji). Wykładnia ustaw w zgodzie z Konstytucją RP jest najczęstszą formą stosowania Konstytucji przez sądy. Formą bezpośredniego stosowania konstytucji jest współstosowanie interpretacyjne ustawy zasadniczej, a następuje ono gdy organ stosujący prawo ustala jego normę biorąc pod uwagę zarówno normę ustawową, jak i odpowiednią normę konstytucji (technika wykładni ustaw w zgodzie z Konstytucją). Przepisy ustawy zasadniczej dostarczają wskazówek pozwalających na właściwą wykładnię ustawy i innych aktów prawa powszechnie obowiązującego, ich zakresu stosowania, a także zakresu ich obowiązywania. Sąd Apelacyjny w Warszawie wskazał przy tym na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 marca 2006 r., II OSK 293/05, Legalis. Sąd Apelacyjny w Warszawie ponadto zauważył, że z reguły kolizyjnej zawartej w art. 91 ust 2 Konstytucji RP wynika nakaz dokonania takiej wykładni przepisu ustawowego, która da się pogodzić również z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i wyznaczonymi nimi standardami.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 stycznia 2020 r., sygn. akt III AUz 945/19.