Toruń, dnia 15 grudnia 2015 roku
Pozostawanie przez osoby w związku o charakterze konkubinatu, bez względu na to, czy chodzi o związek osób jednej płci, czy o związek heteroseksualny, ale w innym związku niż związek małżeński, nie stanowi "ważnego powodu", w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 2008r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz.U. Nr 220, poz. 1414 ze zm.) do zmiany nazwiska jednego z partnerów na nazwisko drugiego partnera (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia z 21 października 2015 r., sygn. akt III SA/Łd 679/15).
Posługiwanie się imieniem i nazwiskiem w przestrzeni publicznej, w sprawach urzędowych, bankowych czy przy prowadzeniu działalności gospodarczej, powoduje, że zmiana tych danych z uwagi na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa obywateli, ładu publicznego i pewności obrotu prawnego może następować w zupełnie wyjątkowych sytuacjach.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. Nr 220, poz. 1414 ze zm.), zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:
1) imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;
2) na imię lub nazwisko używane;
3) na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;
4) na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwa również się posiada.
Jak stanowi art. 5 ustawy, zmiany nazwiska nie dokonuje się w przypadku ubiegania się o zmianę na nazwisko historyczne, wsławione w dziedzinie kultury, nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej, chyba że osoba ubiegająca się o zmianę nazwiska posiada członków rodziny o tym nazwisku.
Ustawodawca jako zasadę przyjął względną stabilizację imion i nazwisk, dopuszczając dokonanie zmiany imienia i/lub nazwiska w trybie administracyjnym tylko i wyłącznie z ważnych powodów. Katalog ważnych powodów uzasadniających zmianę imienia lub nazwiska zawartych w cytowanym przepisie nie jest zamknięty. Wskazuje na to sformułowanie "w szczególności", które oznacza, że ustawodawca dopuszcza możliwość zaistnienia także innych sytuacji, które mogą uzasadnić zmianę imienia lub nazwiska, jeżeli zostaną ocenione jako "ważne powody". Sformułowanie "ważne powody" jest zwrotem nieostrym, którego interpretację pozostawiono organom orzekającym w sprawie.
Przyjęcie, że okoliczność pozostawania przez daną osobę w związku o charakterze konkubinatu, stanowi ważny powód zmiany nazwiska na nazwisko partnera (partnerki) nie jest w obecnym stanie prawnym możliwe. Uznanie, że takim ważnym powodem jest pozostawanie w trwałym związku partnerskim z inną osobą, byłaby myląca w kontaktach społecznych i obrocie prawnym, co do rodzaju więzi rodzinnych (w sensie prawnym) łączących osoby partnerów. W przypadku związku osób różnej płci (konkubinat osób heteroseksualnych) sugerowałaby, że mamy do czynienia z małżeństwem, a w przypadku związków osób jednej płci np. z rodzeństwem. W gruncie rzeczy stanowiłoby to także obejście prawa, gdyż stanowiłoby to substytut zawarcia związku małżeńskiego.