Toruń, dnia 25 sierpnia 2017 roku
W sytuacji gdy termin płatności weksla zabezpieczającego roszczenia z umowy agencyjnej był odległy o prawie 15 lat od daty wygaśnięcia umowy, okoliczność ta może przesądzać o uznaniu roszczenia powoda za nadużycie wierzycielskich praw podmiotowych. Umieszczenie na wekslu tak odległego terminu płatności stanowi naruszenie przepisu art. 5 kodeksu cywilnego. (Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 25 sierpnia 2017 r., sygn. akt III Ca 606/17).
W dniu 14 września 1998 roku miedzy firmą Piotra S. jako zleceniodawcą a G. G. jako dalszym agentem została podpisana umowa agencyjna nr 888. Na mocy tej umowy G. G. jako agent miał prowadzić w imieniu zleceniodawcy, lecz na własny rachunek, działalność polegającą na wynajmowaniu kaset z filmami na terenie Polski. Umowa zawarta została na okres 6 miesięcy. W sytuacji nieprzedłużenia umowy pozwany jako agent został zobowiązany do zwrotu powierzonych mu kaset w terminie trzech dni od dnia wygaśnięcia tej umowy. Zgodnie z treścią pkt. 17 umowy, w przypadku zwłoki w zwrocie kaset agent miał zapłacić na rzecz zleceniodawcy karę umowną w wysokości 5 zł za każdy dzień zwłoki w zwrocie za każdą kasetę. Na zabezpieczenie roszczeń Piotr S. wynikających z powyższej umowy pozwany G. G. wystawił weksel in blanco. Zgodnie z deklaracją wekslową weksel mógł być wypełniony wyłącznie w przypadku powstania zadłużenia i tylko do kwoty zadłużenia. Deklaracja wekslowa nie zawierała postanowień co do terminu uzupełnienia weksla ani daty płatności sumy wekslowej. Weksel wystawiony przez G. G. został wypełniony przez Piotra S. na kwotę 54.300 zł. Jako termin płatności weksla wskazano datę 14 marca 2014 roku, natomiast jako datę wypełnienia wskazano dzień 14 marca 1998 roku. Piotr S. przeniósł prawa ze wskazanego weksla na rzecz Jarosława G.
Jarosław G. złożył pozew przeciwko G.G. o zapłatę kwoty 54.300 zł. Do pozwu załączył uzupełniony weksel. Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo. Od tego wyroku apelację złożył powód Jarosław G.
Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił apelację Jarosława G.
Sąd Okręgowy w Łodzi m.in. podzielił pogląd zaprezentowany przez Sąd I instancji, że w sytuacji gdy termin płatności weksla był odległy od daty ustania umowy agencyjnej o prawie 15 lat, w świetle aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego, okoliczność ta może przesądzać o uznaniu roszczenia powoda za nadużycie wierzycielskich praw podmiotowych, dokonane wskutek nadmiernej ingerencji w chroniące dłużnika regulacje o przedawnieniu roszczeń. Tłumaczenia Piotra S., że taki termin płatności był spowodowany tym, że jego dłużnicy często proszą o rozłożenie płatności na raty jest wręcz niewiarygodne. Pozwany z taką prośbą nie występował do Piotra S., zadziwiająca i niespotykana w stosunkach handlowych jest więc inicjatywa wierzyciela w takim ukształtowaniu terminu płatności. Zdaniem Sądu Okręgowego umieszczenie na wekslu tak odległego terminu płatności stanowi naruszenie art. 5 k.c. Jak bowiem wynika z art. 5 k.c. zachowanie podmiotów prawa cywilnego mieści się w granicach prawa podmiotowego, jeśli pozostaje w zgodzie z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa. Występują więc dwa mierniki oceny, a nadużywa zaś prawa ten, kogo działanie jest sprzeczne choćby z jednym z tych mierników. Klauzula generalna zawarta w art. 5 k.c. wskazuje na niedopuszczalność czynienia ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego i ma na celu zapobieżenie stosowaniu prawa w sposób, który prowadzi do skutków nie akceptowalnych z aksjologicznego punktu widzenia. Klauzula każdorazowo musi być wypełniona konkretną treścią odnoszącą się do okoliczności sprawy, a kryterium oceny jest wykonywanie przez daną osobę, przysługującego jej uprawnienia materialno-prawnego w aspekcie zasad współżycia społecznego, przez które należy rozumieć podstawowe reguły etycznego i uczciwego postępowania, akceptowane i godne ochrony reguły rzetelnego postępowania w stosunkach społecznych. Należą do nich "zasady słuszności", "zasady uczciwego obrotu", "zasady uczciwości" czy "lojalności". W przedmiotowej sprawie dochodzenie roszczeń z weksla zabezpieczającego zobowiązanie, które wiele lat temu uległo przedawnieniu nie jest akceptowalne i jest ewidentnie sprzeczne z zasadami uczciwości czy lojalności.
(Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 25 sierpnia 2017 r., sygn. akt III Ca 606/17).