• Adwokat
  • Cywilne
  • Firmy
  • Mundury

Od chwili złożenia do sądu przez przedstawiciela ustawowego małoletniego spadkobiercy wniosku o zezwolenie na złożenie w jego imieniu oświadczenia o odrzuceniu spadku, termin 6-miesięczny na złożenie takiego oświadczenia nie biegnie. Po uprawomocnieniu się postanowienia o udzieleniu zezwolenia przedstawiciel ustawowy małoletniego powinien złożyć to oświadczenie bezzwłocznie, chyba że wskazany termin, uwzględniając czas trwania postępowania sądowego, jeszcze nie upłynął; wtedy złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku może nastąpić w dowolnej chwili, przed upływem sześciu miesięcy od dowiedzenia się przez przedstawiciela ustawowego o tytule powołania małoletniego. Jeżeli termin 6-miesięczny jeszcze nie upłynął, możliwe jest - po prawomocnym oddaleniu wniosku przedstawiciela małoletniego o zezwolenie na złożenie w imieniu małoletniego oświadczenia o odrzuceniu spadku - złożenie kolejnego wniosku, jeśli doszło do zmiany okoliczności. Powoduje ono takie same skutki, jak złożenie pierwszego wniosku.

Zgodnie z art. 1015 k.c., oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania; brak takiego oświadczenia lub złożenie go z uchybieniem terminowi jest równoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W odniesieniu do spadkobierców małoletnich, dziedziczących po swoich rodzicach - po odrzuceniu przez nich spadku - termin do złożenia omawianego oświadczenia biegnie od dnia, w którym rodzice odrzucili spadek. Zważywszy że odrzucenie spadku przez małoletniego jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu jego majątkiem, przedstawiciele ustawowi - zamierzający odrzucić spadek w imieniu dziecka - muszą wystąpić o zezwolenie na to do sądu opiekuńczego (art. 101 § 3 k.r.o.). W praktyce okazuje się, że rozpoznanie sprawy przez sąd opiekuńczy zazwyczaj znacznie wykracza poza termin 6-miesięczny.

Termin 6-miesięczny przewidziany w art. 1015 § 1 k.c. jest terminem zawitym, co oznacza, że jego upływ powoduje utratę uprawnienia do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Jeżeli w czasie biegu terminu zawitego przewidzianego w art. 1015 § 1 k.c. przedstawiciel ustawowy zamierzający odrzucić spadek w imieniu małoletniego złoży stosowny wniosek do sądu opiekuńczego, termin ten przestaje biec przez czas trwania postępowania, ale przestaje biec tylko w tym znaczeniu, że nie może upłynąć (zakończyć biegu) przed uprawomocnieniem się postanowienia sądu kończącego postępowanie. Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu zezwalającego na złożenie oświadczenia przedstawiciel ustawowy powinien niezwłocznie złożyć to oświadczenie, chyba że omawiany termin, uwzględniając czas trwania postępowania opiekuńczego, jeszcze nie upłynął. W takiej sytuacji złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku może nastąpić w dowolnej chwili, byleby przed upływem sześciu miesięcy od dowiedzenia się przez przedstawiciela ustawowego o tym, że małoletni dziedziczy spadek z ustawy na skutek odrzucenia spadku przez jego wstępnego. Tylko w takiej sytuacji możliwe jest skuteczne złożenie kolejnego wniosku o zezwolenie na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku - po prawomocnym oddaleniu pierwszego wniosku - jeżeli oczywiście zachodzą okoliczności przewidziane w art. 523 k.p.c. (zajdą nowe okoliczności). Złożenie kolejnego wniosku przed upływem terminu powoduje takie same skutki, jak - przedstawione wcześniej - złożenie pierwszego wniosku.

Należy przy tym pamiętać, że ocena "niezwłoczności" złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez przedstawiciela po udzieleniu mu na to zezwolenia przez sąd opiekuńczy należy do sądu spadku, który może brać pod uwagę całokształt okoliczności.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2016 r. III CSK 329/15