• Adwokat
  • Cywilne
  • Firmy
  • Mundury

W wyroku orzekającym rozwód bez winy małżonków, sąd może orzec obowiązek dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego małżonka oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym drugiego małżonka (alimenty). Obowiązek ten wygasa w razie zawarcia przez uprawnionego małżonka nowego małżeństwa, ale także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Przepis art. 60 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym jego usprawiedliwionym potrzebom oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Małżonek otrzymujący alimenty od drugiego małżonka utraci to prawo w razie zawarcia nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Sąd może ze względu na wyjątkowe okoliczności na żądanie uprawnionego, przedłuży obowiązek alimentacyjny na dalszy czas określony. Przedłużenie 5-letniego terminu przewidzianego w art. 60 § 3 krio może nastąpić tylko wtedy, gdy wyjątkowe okoliczności, wymienione w tym przepisie, powstały przed upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu.
Co do czasu, na który powinno nastąpić przedłużenie, to zawsze będzie chodzić o taki czas, przez który - według przewidywań możliwych w czasie wyrokowania - dostarczenie środków utrzymania rozwiedzionemu małżonkowi - będzie potrzebne i uzasadnione. Jeśli zatem będzie np. chodziło o osobę, która z powodu kalectwa musi być uznana za dożywotnio wymagającą alimentacji, to konieczne stanie się przedłużenie obowiązku alimentacyjnego na czas nieograniczony.

Brak jest ustawowej definicji „wyjątkowych okoliczności”, o których mowa w art. 60 § 3 krio, jednakże przyjmuje się, że są to takie okoliczności jak długotrwałość pożycia małżonków, znaczne dysproporcje w ich statusie materialnym po rozwodzie, obiektywne przyczyny uniemożliwiające lub ograniczające zarobkowanie, a także możliwość pomocy ze strony innych członków rodziny.

Za wyjątkowe należy uważać zarówno okoliczności zachodzące po stronie rozwiedzionego małżonka domagającego się przedłużenia obowiązku alimentacyjnego, jak i po stronie drugiego małżonka. Taką szczególną okolicznością uzasadniającą przedłużenie obowiązku alimentacyjnego, poza okresem pięcioletnim, może być np. wypadek rozwiedzionego małżonka nie związany z zatrudnieniem i nie zapewniający mu odszkodowania czy renty ubezpieczeniowej, w wyniku czego staje się on na stałe niezdolny do pracy i zostaje pozbawiony środków do życia.

Przy ocenie, czy zachodzą uzasadnione przesłanki zastosowania art. 60 § 3 zdanie ostatnie krio, sąd powinien mieć na względzie całokształt okoliczności konkretnej sprawy, a wśród nich okoliczność, czy małżonek domagający się przedłużenia obowiązku alimentacyjnego ma krewnych obowiązanych do jego alimentowania i zdolnych do wypełnienia tego obowiązku.

Okoliczność ta może, chociaż nie musi, mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Przykładowo można wskazać, że jeżeli sytuacja zarobkowa i majątkowa krewnych małżonka, który domaga się alimentów, jest tego rodzaju, iż mogą oni dostarczać mu tylko częściowych środków utrzymania, nie wyklucza to przedłużenia obowiązku alimentacyjnego drugiego małżonka, chociaż może mieć wpływ na zakres tego obowiązku.